De term ‘hedendaagse kunst’ of ’Contemporary Art’ verwijst naar de verschillende (beeldende) kunstvormen - schilderkunst, beeldhouwkunst, fotografie, digitale kunst, installatie-, performance- en videokunst - die tegenwoordig worden geproduceerd. Overigens, je moet het woord ‘tegenwoordig’ niet al te strikt nemen, hedendaagse kunst is alle kunst die de laatste vijftig jaar is gemaakt. Hedendaagse kunst heeft dus een lange geschiedenis. Hedendaagse kunstenaars als Banksy, Damien Hirst, KAWS en Jeff Koons breken met kunstnormen en bepalen min of meer het huidige kunstlandschap. Laten we eens kijken naar de belangrijkste kunststromingen in de hedendaagse kunst, die de genoemde kunstenaars in meer of mindere mate hebben beïnvloed.
Embedded Files
Het medium comic (of strip) combineert aspecten van tekst en beeldende kunst, waarbij comics (of strips) een volwaardige kunstvorm vormen, vandaar 'Comic Art'. De Tweede Wereldoorlog leidde tot de opkomst van superhelden in de Comic Art, met name in Amerika en Japan. In Amerika waren het de kunstenaars Bob Kane en Stan Lee die vorm gaven aan de 'Golden Age' van superhelden. In Japan had de kunstenaar Osamu Tezuka, die onder meer Astro Boy creëerde, grote invloed op de verdere ontwikkeling van manga in de naoorlogse periode. Vanaf de jaren tachtig, en vooral in de jaren negentig, werd manga populair buiten Japan dankzij kunstenaars als Yoshito Usui en Satoshi Tajiri. Comic Art heeft grote invloed op latere kunststromingen, met name Popart, Neopop en Street art.
Neo-Dada is een Amerikaanse kunststroming die vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw reageerde tegen de verheerlijking van het kunstwerk door het Abstract expressionisme. De kunstenaars wilden terug naar de oorsprong van de Dada-beweging - het idee van absolute artistieke vrijheid. Kunstenaars combineerden materialen en media op een grappige en excentrieke manier. Het Neo-Dadaïsme werd beïnvloed door werken van Braque, Picasso, Marcel Duchamp en Kurt Schwitters. Belangrijke kunstenaars waren: Joseph Beuys, Niki de Saint Phalle, Lee Bontecou, John Chamberlain, Bruce Conner, Allan Kaprow, Daniel Spoerri, Jacques Villeglé, César, Jean Tinguely, Edward Kienholz en George Maciunas.
Popart is een stroming in de moderne kunst die ontstond vanaf de midden jaren vijftig van de vorige eeuw in Amerika en Engeland. De naam is een afkorting van het begrip ‘popular culture’ en omvat alles wat tot massacultuur behoort. Popart zette zich af tegen het Abstract expressionisme. Popart kunstenaars brachten de kunst naar de mensen. Hun werken waren decoratief en hadden zelden een diepere betekenis. Kenmerkende thema's zijn alledaagse gebruiksvoorwerpen, stripverhalen en massamedia. Popart zou evolueren tot Neopop - zie verder. Belangrijke Popart kunstenaars zijn: Jasper Johns, Robert Rauschenberg, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Tom Wesselman, Peter Max, Wayne Thiebaud, Eduardo Paolozzi, David Hockney, Allen Jones, Peter Blake, Ed Ruscha en Richard Hamilton.
Het Neorealisme is een kunstbeweging die in de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond. Het Neorealisme zien we terug in de schilderkunst, journalistiek, literatuur en film. Het Neorealisme is te zien als een reactie op het Abstract expressionisme en surrealisme. De gewone mens en het alledaagse leven worden het belangrijkste onderwerp. Eind jaren 60 van de vorige eeuw ontwikkelde zich het Hyperrealisme - het moest échter dan echt zijn. Echter dan echt mondde veelal uit in een karikatuur van het echte leven. Belangrijke kunstenaars waren: Bernard Buffet, Chuck Close, Richard Estes, Lucian Freud, Howard Kanovitz, Pyke Koch, Carel Willink, Gerhard Richter en Stanley Spencer. Ook Elly van Gent, de kunstenares van de buste van graaf Casimir zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg (in de Jagdhütte van TopLokatie Sauerland) behoort tot deze stroming.
Minimal art of minimalisme is een stroming in de beeldende kunst die zich het eerst in de Verenigde Staten manifesteerde en van daaruit vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw in Europa geïntroduceerd werd. De stroming heeft verwantschap met de fundamentele kunst en was een reactie op het voordien in de VS hoogtij vierende Abstract expressionisme (zoals ook Neo-Dada, Popart en Neorealisme dit deden). Minimal art bediende zich van simpele, eventueel gevonden materialen. Belangrijk was om met zo eenvoudig mogelijke middelen een relatie aan te gaan met de omgeving. De spanning, die zou ontstaan door het creëren van een tegenstelling met de omgeving, was daarbij van belang. De belangrijkste kunstenaars zijn: Carl Andre, Dan Flavin, Donald Judd, Dani Karavan, Yves Klein, Richard Serra en Frank Stella.
Conceptuele kunst was een tegenreactie op Popart, dat het idee van kunst als handelswaar verwierp. Zowel de omgeving als de uitvoering worden de hoofdingrediënten van het kunstwerk. Marcel Duchamp wordt beschouwd als de pionier van Conceptuele kunst en is dus verwant aan Neo-Dada. Hoewel deze experimentele beweging geworteld is in de jaren zestig, blijft ze tot op de dag van vandaag een belangrijke hedendaagse kunstbeweging. Belangrijke kunstenaars zijn: Daniel Buren, Jan Dibbets, Marlene Dumas, Gilbert and George, Richard Hutten, Cecily Brown, Per Kirkeby, Jenny Holzer, Anish Kapoor, Christo, Yves Klein, Joseph Kosuth, Sol LeWitt, Wolf Vostell, Ai Wei Wei, Jenny Holzer, Marina Abramovic , Yoko Ono, Joseph Beuys, Yayoi Kusama, Dale Chihuly, Ottmar Hörl en Bruce Munro.
Het Neo-expressionisme is een kunststroming die zich afzet tegen het minimalisme (Minimal art) en het conceptualisme (Conceptuele kunst). Hoewel de term de indruk geeft verder te bouwen op het expressionisme, is enkel het gebruik van figuratie een overeenkomst. Dit resulteert in onstuimige werken vol figuratie, kleur en vorm. De meest opvallende eigenschappen zijn het decoratieve, politiek engagement, de mengeling met massa- en subculturen zoals graffiti, strips, etnische kunst, ironie, het doelbewust shockeren en het streven naar excentriciteit. Neo-expressionisme mag gezien worden als vervolg op Neo-Dada. Bekende kunstenaars zijn: Georg Baselitz, Gavin Turk, Tracey Emin, David Salle, Jenny Saville, Mark Bradford, Peter Doig, Anselm Kiefer, Sarah Lucas, Markus Lüpertz, Maurizio Cattelan, Susan Rothenberg, Julian Schnabel, Damien Hirst, Yue Minjun, Daniel Arsham, Miquel Barceló en Urs Fischer.
Neopop is een algemene benaming voor een postmodernistische kunstvorm vanaf midden jaren tachtig van de vorige eeuw. Met deze term beschrijft men het werk van kunstenaars die beïnvloed werden door vooral de Popart. Felle kleuren, moderne vormen en vooral veel creativiteit zijn kenmerken van deze kunststijl. Neopop kunstenaars verwijzen naar alledaagse gebruiksvoorwerpen, comic series en massamedia die verheven worden tot kunst. De Japanse kunstenaar Takashi Murakami wordt gezien als de eerste van de Japanse Neopop-artiesten. Japanse Neopop heeft een bijna obsessieve interesse in anime, manga en andere vormen van popcultuur. Bekende kunstenaars zijn: Takashi Murakami, Gérard Rancinan, Betsy Enzensberger, Yoshitomo Nara, Tony Cragg, David David, Jeff Koons, Joseph Klibansky, Richard Orlinski en Niclas Castello.
Als een van de meest recente hedendaagse kunststromingen is Street art een genre dat bekendheid kreeg met de opkomst van graffiti in de jaren tachtig. Vaak geworteld in sociaal activisme, omvat straatkunst muurschilderingen, gestencilde afbeeldingen en stickers die in openbare ruimtes zijn geplaatst. Het grote verschil tussen graffiti en straatkunst is dat het bij graffiti vaak primair om decoratieve naamtags gaat en bij straatkunst de afbeeldingen en de boodschap belangrijker zijn. Street art werd pas vanaf midden jaren negentig een echte kunststroming. Bekende straatartiesten uit de jaren tachtig zijn Cornbread, Jean-Michel Basquiat, Dondi White, Daze, Tracy 168 en Keith Haring. Kunstenaars van nu zijn Banksy, Shepard Fairey, JR, Christopher Wool, Os Gemeos, Sebastian Burdon (‘Whatshisname’), ROA, Brian Donnelly (‘KAWS’), Thierry Guetta (‘Mr. Brainwash’) en Tavar Zawacki.
In dit tijdperk van snelle technologische veranderingen kan het niet anders dan dat de hedendaagse kunst mee verandert. Kunstenaars gebruiken technologie als tool, maken interactieve installaties en gebruiken kunst om kritische vragen te stellen. Verder lijkt het verschil tussen kunst en design steeds kleiner te worden. Denk aan de interieurontwerpers van de Memphisgroep in de jaren 80, het werk van designer Marcel Wanders of aan de kunstenaars Peter Doig en David Salle die werken voor verschillende kledingmerken. En tot slot, kunst lijkt van iedereen te worden. Voorheen was kunst iets voor musea en gefortuneerden. Tegenwoordig heeft iedereen wel iets van Banksy, Keith Haring of Mr. Brainwash aan de muur hangen.
Tekst: Ronald Swensson
Google Sites
Report abuse